Inspirujące rozmowy

Czym jest zdrowa pewność siebie i dlaczego jest tak ważna? Rozmowa z psychologiem Edytą Zając.

Od kiedy prowadzę bloga staram się śledzić życie blogosfery i mam swoją top-listę blogów, które moim zdaniem rzeczywiście przekazują sporo użytecznej wiedzy i inspiracji. Z pewnością do tego grona należy blog Edyty Zając, która  jest psychologiem, trenerem, autorką książek m.in. „30 dni do zmian”, kursów online i bloga www.edytazajac.pl. Prywatnie jest żoną i mamą trójki dzieci. Poprosiłam ją o rozmowę na temat pewności siebie i przy okazji rozwiałam kilka swoich wątpliwości.

Edyta Zając

Bardzo się cieszę, że znowu wraca popularność tematu pewności siebie, choć muszę przyznać, że ciągle w tej kwestii mam dylemat. Duże wrażenie zrobiła na mnie książka The Triple Package. What Really Determines Success, którą napisała para profesorów z Uniwersytetu Yale Amy Chua i Jed Rubenfeld. Autorzy, którzy prywatnie są małżeństwem zaobserwowali, że największe sukcesy m.in. jako prezesi korporacji, laureaci nagrody Nobla i Pulitzera czy też wybitni lekarze często odnoszą w USA Amerykanie lub emigranci wywodzący się ze specyficznych mniejszości etnicznych i religijnych. Chodzi tu głównie o osoby pochodzenia wschodnioazjatyckiego (Chiny, Korea Płd.), kubańskiego, irańskiego i nigeryjskiego. W aspekcie mniejszości religijnych chodzi zaś o żydów i mormonów. Według autorów książki, przedstawicieli tych grup etnicznych i religijnych na zawodowe wyżyny wynosi tytułowy potrójny pakiet, czyli zestaw określonych cech a dokładniej: mania wielkości, niepewność siebie i umiejętność kontroli nad impulsami. Mówiąc w dużym skrócie, dziecko z takiej rodziny będzie tam często słyszeć, że pochodzi z najbardziej wyjątkowej na świecie grupy etnicznej czy religijnej, ale kiedy zamiast szóstki dostanie piątkę  będzie już miało w domu problemy. Poza tym, dziecko to zda też bez problemu  test mashmallow oraz da się przekonać np. do wielogodzinnych ćwiczeń na trudnym instrumencie. Bardzo mnie ciekawi co myśli psycholog na temat wyposażania dzieci w taki właśnie potrójny pakiet, bo jeszcze dodam tylko na koniec, że Amy Chua i jej mąż są profesorami prawa.

Jeśli chodzi o odnoszenie sukcesów to ten potrójny pakiet pewnie ma znaczenie. Ale czy wyposażanie dzieci w taki zestaw ma zapewnić im pewność siebie i szczęście? Trudno mi się z tym zgodzić. Pewność siebie ma być akceptacją, zrozumieniem, gotowością do realizowania swojego powołania, otwartością na różnorodność doświadczeń (również porażek). Opisany sposób jest dla mnie receptą na osiągnięcia w nauce, sukcesy czy wyjątkowe nagrody, ale nie na ten magiczny spokój ducha, który idzie w parze z pewnością siebie.

Czy pewność siebie może być różnie rozumiana? Jaka Pani zdaniem jest najlepsza definicja pewności siebie?

Trudno jest określić pewność siebie w jednej, zwięzłej definicji. Powiedziałabym raczej, że na pewność siebie składa się wiele rzeczy – od akceptacji siebie, zrozumienia swoich cech, preferencji, celów i potrzeb aż po zdolność do prezentowania się w sposób autentyczny. Pewność siebie jest wtedy, gdy wiem, kim jestem, czego pragnę oraz do czego dążę. Działam w zgodzie ze sobą i nie staram się ukryć swojej prawdziwej tożsamości. Mam wrażenie, że mam wpływ na to, co dzieje się w moim życiu. Wierzę w to, że bez względu na sytuację, poradzę sobie. Pewność siebie wyraża się również w ciepłym kontakcie ze sobą – jeśli jestem pewna siebie to znaczy, że traktuję siebie tak jak najlepszego przyjaciela.

Jakie są w takim razie konsekwencje i koszty braku pewności siebie oraz niskiego poczucia własnej wartości?

 Osoby, które nie są pewne siebie działają inaczej oraz w określony sposób podejmują decyzje. Zawsze zwracam uwagę na to, że brak pewności siebie jest jak podcinanie skrzydeł. Trudno jest wyznaczyć ambitne i piękne cele, trudno dążyć do ich realizacji i wierzyć w nie w obliczu pierwszych niepowodzeń. Brak pewności siebie wpływa na osiągnięcia życiowe, sukces, urzeczywistnianie własnego potencjału, a także na relacje. Myślę, że toksyczne związki mają duże pole do popisu w życiu człowieka niepewnego siebie.

Jak poznać, że mamy do czynienia z osobą niepewną siebie?

Takich sygnałów może być bardzo wiele. Warto zwrócić uwagę na stosunek danej osoby do innych ludzi. Osoba pewna siebie nie musi obniżać wartości innego człowieka, aby poczuć się dobrze. Pewność siebie wyklucza plotkowanie, obrażanie, podkreślanie czyichś wad, niepowodzeń czy przejęzyczenia. Zachowania tego typu mogą być sposobem na udowodnienie samemu sobie, że przecież gdzieś są ludzie gorsi (czyli ja nie jestem ta najgorsza). Jeśli jednak jestem pewna siebie, nie będę szukać w Tobie problemu.

Idealnie byłoby pewność siebie wynieść z domu, ale nie zawsze tak jest. Czy ma Pani podpowiedź dla rodziców kilkulatków jak ją kształtować u swoich dzieci?

Myślę, że warto zwrócić uwagę na to, że w toku naszego życia dzieją się różne rzeczy, które mogą mieć większy lub mniejszy wpływ na pewność siebie. To, co wydarza się w domu ma duży wpływ na dziecko, to oczywiste. W domu tworzymy fundamenty dla wielu aspektów naszego funkcjonowania. Okazuje się jednak, że nawet te idealne warunki nie ochronią dziecka przed wahaniami pewności siebie. Jednym z największych wyzwań każdego z nas jest konieczność określenia swojego miejsca na świecie. Kim jestem? Jaka jest moja misja? Co mam robić w życiu, do czego zostałem stworzony? Jeśli dodamy do tego wymagające wydarzenia, porażki, zawody miłosne czy nieudane relacje, możemy dostrzec jak wiele z tą pewnością siebie może się wydarzyć.

Jeśli chcemy wyposażyć nasze dziecko w solidny fundament, powinniśmy zwrócić uwagę na to, czy:

  • pozwalamy mu na okazywanie emocji (np. nie kierujemy do niego zwrotów typu “To nie jest powód do płaczu”) – dziecko, które może wyrażać uczucia, uznaje ich wartość i własną ważność.
  • umożliwiamy mu testowanie rzeczywistości i eksplorowanie – oznacza to pozwalanie na samodzielność, sprawdzanie siebie w różnych sytuacjach, zachęcanie do odważnych ruchów oraz próbowanie nowych rzeczy. To ma wielkie znaczenie!
  • zwracamy uwagę na jego potrzeby – pozwalamy na ich odkrywanie. Jeśli dziecko ma okazję i szansę na poznawanie siebie, jest w stanie zrozumieć swoje miejsce w świecie. Większe samopoznanie sprawia, że łatwiej podejmuje się działania związane z zaspokajaniem takich potrzeb. Dziecko, które wie, co wywołuje jego smutek czy złość, uczy się tego, co zrobić, aby poradzić sobie z tymi emocjami. Jest panem swojego losu – to mocno wpływa na pewność siebie.

 Dziękuję za rozmowę.

4 komentarzy do “Czym jest zdrowa pewność siebie i dlaczego jest tak ważna? Rozmowa z psychologiem Edytą Zając.

  1. Dziękuję, bardzo dobry artykuł, świetny wywiad. Teraz wiem skąd ten brak pewności i sukcesów w pierwszej dekadzie mojego życia zawodowego, wszystko się zgadza.

    1. Myślę, że bycie wymagającym wobec siebie to dobra rzecz, bo pozwala na rozwój, ale też bardzo ważne jest być dobrym dla siebie. Dopiero wtedy sukces cieszy a porażka mniej boli. Serdecznie pozdrawiam!